Zdrój "Kapliczka Pod Matką Boską" - Zabytek.pl
Adres
Krzeszowice, Parkowa
Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. krakowski, gm. Krzeszowice - miasto
Jest cennym obiektem architektury uzdrowiskowej doby późnego klasycyzmu w skali kraju i regionu.
Historia
Ok. 1778 r., z namowy doktora Jana Gotfryda Leonhardiego, badacza właściwości wód krzeszowickich, ocembrowano źródło wody siarczanej - Zdrój Główny, a ok. 1780 r., pod wpływem lekarza Hieronima Eustachego Khittla,, książę August Czartoryski polecił rozpocząć w swoich krzeszowickich włościach budowę łazienek mineralnych. Na południe od źródła wybudowano zbiornik wody, do którego pompowano wodę ze Zdroju Głównego w celu podniesienia poziomu wody i uzyskania odpowiedniego ciśnienia dla transportu wody, drewnianymi rurami do łazienek. U schyłku XVIII w. Krzeszowice funkcjonują i rozwijają się jako znane uzdrowisko, własność księżnej Izabeli Lubomirskiej, córki Augusta Czartoryskiego. Po przeprowadzeniu przez Józefa Dietla wnikliwej lustracji uzdrowiska i przedstawieniu projektu poprawy sytuacji podjęto działania na rzecz odnowy uzdrowiska, polegające m. in. na zabezpieczeniu pierwszego źródła wody siarczanej. W miejscu drewnianej wieży wzniesiono murowany z cegły budynek Zdroju Głównego. Zmniejszono przy tym obwód studni, co pozwoliło na przesyłani wody siarczanej do łazienek, bez konieczności pompowania wody do zbiornika pośredniego. Zbiornik ten został przebudowany, prawdopodobnie w roku 1858. Stworzono tym samym kolejne ujęcie leczniczej wody siarczkowo-wapniowo-magnezowej w Krzeszowicach, otwarte i dostępne dla kuracjuszy. Ujęciu nadano formę trzykondygnacyjnej, murowanej, czworobocznej wieżyczki – kapliczki Matki Boskiej. Budowla zachowała się do czasów obecnych. W 1982 r. zdrój zwany Kapliczką pod Matką Boską został wyremontowany.
Opis
Budynek zdrojowy zwany Kapliczką pod Matką Boską ulokowany jest na południowy – wschód od kościoła, obok most na Krzeszówce, na terenie Parku Bogackiego, w bliskim sąsiedztwie Zdroju Głównego. Wchodzi w skład zespołu parkowo – zdrojowego i spełnia nadal swą pierwotną balneologiczną funkcję. Wolnostojący, murowany z cegły w stylu późnego klasycyzmu jest trzykondygnacyjny, wzniesiony na planie czworoboku, w formie wieżyczki, nakryty dachem namiotowym. Budowla ujmuje źródło wody leczniczej, które znajduje się w jej wnętrzu.
Obiekt dostępny z zewnątrz.
Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie 18.11.2020 r.
Rodzaj: mała architektura
Styl architektoniczny: neoklasycystyczny
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BL.47728